چنگار

دومین باری است که پا به روتیشن گوارش می‌گذارم. آن‌قدر پارسال در این بخش کشیک داده‌ام که تمامی پرستارهایش را می‌شناسم و مرا می‌شناسند. رابطه‌ی خوبی داریم. به یاد بعضی از آن کشیک‌ها که می‌افتم تنم می‌لرزد. از آن کشیک‌هایی است که مرزهای کارهایی که می‌توانی در ۲۴ ساعت انجام بدهی، جابه‌جا می‌شود.

روز اول بود و بیمارها را برای نخستین بار ویزیت می‌کردم. به تخت خانمی میانسال رسیدم که چهره‌اش مرا یاد پرتره‌های فریدا کالو از خود می‌انداخت. چهره‌ای رنج‌کشیده با ابروهای پیوسته. با آن زندگی‌ای که کالو داشت، حداقل می‌شود گفت که رنج بیماری را خوب درک می‌کرد. فلج اطفال. تصادف. شکستگی‌های متعدد. قطع پا. فریدا قرار بود پزشک بشود که تصادف کرد. بعد از تصادف به نقاشی – علاقه‌ی کودکی‌اش – روی آورد. نقاشی‌هایی بسیار خاص.

بیمار ما نیز پیوند شده بود. سه نوع هپاتیت (بی و سی و دی) داشت که روی آن یک توده‌ی سرطانی نیز شروع به رشد کرده بود. به قول پزشکان هشتاد سال پیش کشورمان: چنگار جگر به وجود آمده بود.

چنگار برای من واژه‌ی جالبی است. معادل سرطان یا کنسر (خرچنگ). سرطانی که در هنگام بدخیمی، معمولاً همانند یک خرچنگ، با تمام وجود به بافت‌های اطراف چنگ می‌زند و نمی‌گذارد به راحتی جدایش بکنی.

این معادل را سال ۱۳۱۹ فرهنگستان تصویب کرد. چنگار یعنی بیماری‌هایی که زخم آن‌ها در کنار خود چنگ‌هایی می‌گستراند. اگر کسی سرطان را بشناسد، این تصویر برایش ملموس و آشکار است.

منبع عکس: کانال دکتر نمازی (+).

و برای همین است که ما دلمان می‌خواهد سرطان را در مراحل اولیه تشخیص بدهیم. مراحلی که این چنگ‌ها هنوز گسترده نشده است. وقتی این چنگ‌ها گسترده بشود، دیگر جراحی سخت است. و تنها کاری که می‌شود کرد، شیمی‌درمانی است. آن هم نه شیمی‌درمانی برای درمان؛ بلکه شیمی‌درمانی برای تسکین.

بهترین توصیف شیمی‌درمانی را از پزشکی خوانده‌ام که نام او را اکنون یادم نیست. او می‌گفت:

شیمی‌درمانی همانند این است که برای کشتن شپش‌های بدن یک سگ، بخواهی با ضربه‌ی چوب شپش‌ها را بکشی.

اما چاره چیست؟ سرطان است. شپش نیست. چنگ می‌اندازد. رحم ندارد. می‌کشد.

اکنون خوشبختانه این مسیر در حال عوض شدن است. درمان‌های جدیدتر آمده‌اند. ایمنی‌درمانی آمده. پیوند آمده.

بیمار ما نیز ۴۰ روز پیش، پیوند کبد شده بود. از هپاتیت و چنگار کبد رهایی یافت. هر چند این کارهای نیز تاوانی دارد. بعد از پیوند، تقریباً حدود ۵۰ درصد سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنیم. پس مستعد عفونت خواهند شد. مخصوصاً در اوایل پیوند. او اکنون به خاطر عفونت ادراری به بیمارستان آمده بود. عفونت ادراری‌اش نیز در حال خوب شدن بود.

تقریباً ۸۰ سال پیش، دقیقاً سال ۱۳۲۴، یکی از اولین پایان‌نامه‌های این کشور، چنگار دردناک جگر بود که نتیجه‌اش تأیید کردن وجود درد در چنگارهای کبد، به خصوص در چنگارهای ثانوی بود. منظور از ثانوی، متاستاز است – یعنی سرطانی که منشأ اولیه آن در بقیه‌ی عضوهاست و اکنون به جای دیگری پخش شده.

منبع عکس: کانال دکتر نمازی (+).

فریدای داستان ما دیگر چنگار دردناک جگر نداشت. پس از حدود هشت روز، مرخص هم شد.