نبوغ او در نادر بودن

قدم‌زنان، از دبیرستان البرز تا تئاتر شهر، با یکی از شاگردان دبیرستانی‌ام آمدیم. ذهنش کنجکاو است و سؤال‌های خوبی می‌پرسد. سعی می‌کردم حواسم پرت نشود و تمرکزم را بعد از چند روز نخوابیدن حفظ بکنم تا بتوانم جواب او را بدهم.

با هم وارد زیرگذر تئاتر شهر شدیم. هنوز هم برایم گیج‌کننده هست و گاهی مسیر اشتباهی را می‌روم. پس از خداحافظی از او، تصمیم گرفتم پیاده به خانه برگردم. کمی خرید کتاب. کمی راه رفتن.

به چهره‌ی استادی که این روزها با او هستم فکر می‌کردم. می‌دانم که آن‌چه من در چهره‌ی او می‌بینم، تا حد قابل توجهی، آن چیزی است که خودم دلم می‌خواهد ببینم یا شاید خودم حس می‌کنم. همان که روان‌درمان‌گران به آن فرافکنی (Projection) می‌گویند. مثلاً یادم است که چند سال پیش به رستورانی رفته بودم و به نظرم می‌آمد هر کسی که آن‌جا کار می‌کند، در چهره‌اش اندوهی عمیق دارد. اما احتمالاً این حس، از من بود؛ نه از آن‌ها. هر چند حواسم است که در مورد مفاهیم روان‌درمانی، از آن طرف بام نیفتم، اما گاهی نیز به درک بهتر اتفاقات کمک می‌کنند.

چهره‌ی استادم، به نظرم رنج‌کشیده است؛ اما خطوط صورتش حکایت از مهربانی می‌کند. در عمل هم این‌طور است. یک اصالت خاص دارد. یک سادگی زیبا. موهایی خاکستری. صورت گرد. چین و چروک‌های میان‌سالی. قد بلند. لاغر. دستانی کشیده. دلسوزترین فردی که تاکنون دیده‌ام. هم برای مریض و هم برای استاجر و اینترن و هم برای دستیار. آرام است. داد نمی‌زند. دغدغه‌مند است. غصه می‌خورد. قصه‌ی بیمارهایش را می‌گوید. به دردهای مریض‌هایش گوش می‌دهد. به دردهای دانشجوهایش گوش می‌دهد. راهنمایی‌شان می‌کند – هر دو گروه را. به آن‌ها عزیز جان می‌گوید – به هر دو گروه. با حوصله توضیح می‌دهد. دلش می‌خواهد بدانی و آن چه را که می‌داند، سخاوتمندانه، در اختیارت می‌گذارد.

مجموعه‌ای از صفات نادر را در پزشکی دارد: به‌روز‌بودن در علم تخصصی خودش؛ حوصله داشتن و وقت گذاشتن برای معلمی؛ معلم خوبی بودن؛ دلسوز بودن برای بیمار؛ برخورد خوب با بیمار؛ ذوق یادگیری در پزشکی را.

بیمارهایی که در بخش داریم و یا در درمانگاه می‌بینیم، واقعاً سخت هستند. به جرئت می‌توانم بگویم کار هر کسی نیست. هر پزشکی از پس‌شان بر نمی‌آید: فون هیپل لیندا؛ MEN یک؛ MEN دو؛ نوروفیبروماتوز؛ مون بیدل؛ مشکلات چشم کنترل‌نشده در زمینه‌ی گریوز؛ کوشینگ‌های عجیب و نادر؛ دیابت‌هایی که دیگر پزشک‌ها نتوانسته‌اند کنترل‌شان کنند؛ کتواسیدوزهای دیابتی بسیار عمیق و شدید که به خاطر مصرف امپاگلیفلوزین هستند؛ مشکلات پاراتیروئید خاص مثل کارسینوم پاراتیروئید و هایپرپاراتیروئیدی ثالثیه؛ ترنس‌هایی که می‌خواستند دیگر خانم نباشند؛ ترنس‌هایی که می‌خواستند دیگر آقا نباشند؛ کالمن؛ آقایانی با کلاین‌فلتر که از سینه‌های بزرگ‌شان رنج می‌بردند؛ خانم‌هایی با تخمدان پلی‌کیستیک که علامت‌هایشان آن‌قدر شدید بود که باقی پزشک‌ها به این‌جا ارجاع‌شان داده بودند؛ کسانی که می‌خواستند باردار بشوند و مشکلات زمینه‌ای متعدد داشتند؛‌ مشکلات تیروئیدی نادر؛ کنسر تیروئید از نوع هرتل و …

لیست طولانی است. خیلی طولانی. دیدن این بیمارها در کنار او و دنبال کردن مسیر فکری‌اش بی‌نظیر است.

خلاصه که هر کدام از این ویژگی‌های او به تنهایی نادر است. او، مجموعه‌ای از نادرهاست و این احتمال وجود داشتن همانندش را بسیار نادر می‌کند.