سؤال‌هایی که از آن‌ها می‌گذریم – درس‌های کوچک طبابت

استادی باتجربه و قدیمی دارم که بیش از سی سال است که در زمینه‌ی بیماری‌های غدد فعالیت می‌کند. خانمی ۳۳ ساله که به درمانگاه آمده بود، می‌گفت از دو سالگی مریض استاد هستم. تجربه‌اش خیلی زیاد است.

این استاد، ویژگی خاصی دارد. تقریباً تمام روزهای مورنینگ ریپورت (گزارش صبحگاهی) حضور دارد. هیچ استاد دیگری این کار را نمی‌کند. هیچ کسی.

نه تنها حضور دارد، سؤال هم می‌پرسد. جنس سؤال‌هایش نیز متفاوت است. تعدادی ممکن است سؤال‌های او را جدی نگیرند. بگویند که چه ربطی دارد؟ بگویند که سؤال‌هایش خیلی وقت گیر است و به جایی ما را نمی‌رساند.

حتی با استادی دیگر که به اندازه‌ی او تجربه دارد و فکر می‌کنم که با هم نسبتاً صمیمی نیز هستیم، وقتی آهسته بین بخش‌ها قدم می‌زدیم – به خاطر سنش آهسته راه می‌رود – گفت: قربانی. من آخرسر یک روز این … را کتک می‌زنم. آخر این چه سؤالی است که می‌پرسد؟ یعنی چی چرا مریض هر روز خونریزی ندارد؟ خب اگر داشت، مرده بود و کارش به این‌جا نمی‌کشید.

خنده‌ام گرفته بود.

حالا سؤال چه بود: چرا این مریض یک روز هموپتزی (خلط خونی) دارد و روز دیگر ندارد؟ چرا هر روز خلط خونی ندارد؟

به نظرم، او، سؤال‌هایی می‌پرسد که خیلی از پزشکان دیگر نادیده می‌گیرند؛ زیرا که جوابش را نمی‌دانند. نادیده می‌گیرند و می‌گویند مهم نیست.

اما او می‌پرسد و به خاطر دست گذاشتن روی همین نقاط ضعف‌مان، دیگران از سؤال‌های او خوش‌شان نمی‌آید.

این‌که بگوییم نمی‌دانیم با این‌که بگوییم سؤال خوبی نیست، فرق بزرگی دارد. اولی حکایت از فروتنی علمی دارد و دومی فرایند فکری کسی را زیر سؤال می‌برد. به نظرم این‌که یادمان بماند چه چیزهایی را نمی‌دانیم، قسمت بزرگی از طبابت خواهد بود. قطعیت ما را کمتر خواهد کرد.