درماندگی، ناامیدی و خشم در سیستم درمان – حرفی از جو لکس

نام محل کار و تحصیل من، به درستی انتخاب شده است. نام آن را بیمارستان نگذاشته‌اند. مجتمع بیمارستانی است. یک فضای بسیار بزرگ که چندین بیمارستان در آن قرار دارد.

بزرگ‌ترین‌شان معروف به ساختمان زیر ستون است. به خاطر ستون‌های بلند و بزرگی که دارد. حالا چرا ستون نه؟ چرا زیر ستون به آن می‌گویند؟ دقیق نمی‌دانم این اسم از کی جا افتاد. شایعه زیاد است. واقعیت را نمی‌دانم.

یکی دیگر ساختمان نفیسی است. ساختمانی دو طبقه برای بیماران جنرال داخلی. ساختمان اورژانس نیز جداست. اورژانس هست و ICU اورژانس.

یکی دیگر ولیعصر است: بخش‌های هماتو و غدد و روماتو آن‌جا هستند. بقیه‌اش بخش‌های جراحی و زنان هست.

ساختمان عفونی نیز جداست.

ساختمان نورولوژی، تصویربرداری، انستیتو کنسر، ریحانه (هسته‌ای) و …

در کنار همه‌ی این‌ها، مهدی کلینیک هم در گوشه‌ای دیگر به چشم می‌خورد و نمی‌دانیم کی باز می‌شود.

بزرگ‌ترین بیمارستانی است که دیده‌ام. من فکر می‌کردم نمازی بزرگ است. اما این‌جا کجا و نمازی کجا.

همین می‌شود که در هر کشیک ۲۴ ساعته، اگر مریض‌هایم پخش نباشند حدود بیست هزار قدم راه می‌روم. اگر که پخش باشند، که دیگر هیچی.

بی‌شک، قسمت بزرگی از پزشکی، توان فیزیکی است؛ نه توان ذهنی. و لزوماً هم‌جهت نیستند. احمق‌هایی هستند که توان فیزیکی دارند. می‌بینی‌شان که پیوسته کشیک می‌ایستند. افراد خوش‌ذهنی هم هستند که از لحاظ فیزیکی نمی‌توانند بیش از یک مقدار مشخص کشیک بدهند. زودتر خسته می‌شوند.

این توضیح‌ها را دادم که بگویم کشیک دادن و مریض دیدن، صرفاً خستگی ذهنی نیست. خستگی فیزیکی هم هست.

و اگر بخواهی مریض‌ها را درست ببینی، این خستگی ذهنی بیشتر می‌شود.

می‌شود لیست دستورات پزشک را به شکل Subcortical نوشت. یک لیست از آزمایش‌های روتین. داروها هم روتین. هر جا هم گیر کردی، دست بالا را انتخاب کردن:

چرا فکر می‌کنی که آنتی‌بیوتیک می‌خواهد یا نه؟ خب بگذار. فوقش قطع می‌کنند.

چرا فکر بکنی که پروفیلاکسی نیاز دارد یا ندارد؟ بگذار.

چرا فکر کنی که به این آزمایش‌ها نیاز دارد یا نه؟ بگذار چک شود. سیستم دولتی است. هزینه‌ی زیادی نخواهد داشت.

آیا می‌شود برایش سرم مایع‌درمانی نگذاشت؟ تو بگذار. اتفاقی نمی‌افتد که.

کاهش سطح هوشیاری دارد؟ چرا خودت فکر کنی؟ مشاوره نورولوژی. نوارش تغییر دارد؟ چرا فکر کنی؟ مشاوره قلب. شکم درد دارد؟ مشاوره جراحی و …

اگر بخواهی خودت به تک‌تک موارد فوق فکر بکنی – و حتی اگر فکر نکنی – در کشیک‌ها و آخرهای شب، تحمل تو به شکل کلی پایین‌تر است. آستانه‌ات پایین می‌آید. ممکن است Anger-Prone نیز بشوی.

یا گریه بکنی – بارها دیده‌ام که کسانی در آخر شب در گوشه و کنار بیمارستان اشک ریخته‌اند. خودم هم از این قاعده به دور نبوده‌ام.

این مواقع یاد آن حرف می‌افتم که به نیچه نسبت می‌دهند. البته Citation درستی برای این ادعا وجود ندارد (+):

When we are tired, we are attacked by ideas we conquered long ago

هنگامی که خسته‌ایم، افکاری که قبلاً بر آن‌ها غلبه کرده‌ایم، دوباره به ما هجوم می‌آورند.

این مواقع، اگر خوش‌شانس باشی، کسی را خواهی داشت که با او صحبت کنی.

یکی از قسمت‌های سخت پزشکی، همین نقطه هست:

بیمار ما، یک پزشک دارد و ما ده‌ها بیمار.

تقصیر بیمار نیست که ساعت یک صبح به اورژانس می‌آید و ساعت ۲ صبح، کارهای اورژانسی‌اش انجام نشده، به بخش فرستاده می‌شود. تقصیر او نیست که ما خسته‌ایم.

جمع‌بندی حرف‌هایم را، Joe Lex، متخصص طب اورژانس، به زیبایی در روز بازنشستگی‌اش در این جمله گفته است:

Frustration, disappointment and anger are all normal responses to being a part of a resource-limited health system trying to cope with an overwhelming demand. Feeling those emotions means you care

درماندگی، ناامیدی و خشم، همگی پاسخ‌هایی طبیعی هستند که هنگام کار کردن در یک سیستم درمان با منابع محدود شکل می‌گیرد. سیستمی که میزان کار درخواستی‌اش از تو، طاقت‌فرساست. این حس‌ها در چنین سیستمی، یعنی تو اهمیت می‌دهی.

چه کار می‌شود کرد؟ نمی‌دانم.

می‌دانم که تعداد قابل توجهی از بیماران‌مان، حداقل در زمان فعلی، نباید بمیرند. به خاطر کمبود دارو است که می‌میرند. یا کمبود امکانات.

اما نمی‌دانم چرا کسی که می‌تواند کاری بکند، برایش مهم نیست که این داروها پیدا نمی‌شوند و این نبودن داروها، بسیار عادی شده است.

اما با وجود همین سیستم معیوب، دلم می‌خواهد دست آن استادانم را ببوسم که حتی در چنین شرایطی، تمام تلاش‌شان را می‌کنند که با به‌روز‌ترین علم ممکن پیش بروند.

کسانی که گوشه‌ای از این سیستم و همان تعداد مریضی را که می‌بینند، به بهترین نحو مورد معالجه قرار می‌دهند. کسانی که می‌دانند چه زمانی و چه کسی را درمان کنند. کسانی که می‌دانند چه زمانی به درمان ادامه ندهند.

در چنین سیستمی، باید چنین افرادی را ستود.