پزشکی یا دندان‌پزشکی یا داروسازی – یک تصمیم، یک نامه

از سال ۱۳۹۵ که این وبلاگ را راه انداخته‌ام، از جواب دادن مستقیم و نوشتن در مورد این موضوع، طفره رفته‌ام. دیشب که به پارک بسیار کوچک کنار خانه‌ام رفته بودم، به کامنت زهرا زیر پست چند نکته برای انتخاب رشته‌ی دستیاری فکر می‌کردم.

به این‌که اگر بخواهم بنویسم، از چه چیزی باید بگویم؟

من که دندان‌پزشکی یا داروسازی را نمی‌شناسم. من که محدودیت‌هایش را…

خودش است. محدودیت. این می‌تواند کلیدی باشد برای نوشتن این پست. درست است که محدودیت‌های دندان پزشکی و داروسازی را به شکل دقیق نمی‌شناسم؛ اما شاید نوشتن محدودیت‌های پزشکی و این که چرا افراد امروزه راضی نیستند، بتواند به این انتخاب کمک بکند.

بالاخره در راه بازگشت بود که تصمیم گرفتم بنویسم. خودم هم نمی‌دانم چه خواهد شد.

من درگیر این موضوع نبودم.

در فرم انتخاب رشته‌ی من، فقط یک رشته دیده می‌شد:‌ پزشکی.

اما دیده‌ام که چقدر افراد زیادی درگیر این انتخاب می‌شوند. حق هم دارند.

خوش‌شانسی من بود که برای کنکور سراسری درگیر این انتخاب نبودم – هر چند که هنگام انتخاب رشته‌ی تخصص، به اندازه‌ی کافی جبران شد.

زهرا. امیدوارم که این حرف‌های پراکنده‌ی من، به تو کمک کند.

زهرا جان.

می‌فهمم که منصفانه نیست که در این سن، بار چنین تصمیمی را روی دوش آدم بگذارند. تصمیمی که هزینه‌اش زیاد است.

وقتی کسی وارد هر کدام از این مسیرها می‌شود، آن‌قدر خرج می‌کند و آن‌قدر هزینه‌هایش زیاد می‌شود که دیگر دست و دلش به تغییر عمده‌ای در آن نمی‌رود. این هزینه‌های غیرقابل بازگشت، زنجیرهایی می‌شوند که فرد را در این مسیر نگه می‌دارند.

او، از وقت و توجه و انرژی‌اش خرج کرده؛ از روابطش را خرج کرده؛ از آرامش‌اش را خرج کرده.

نه این‌که بقیه‌ی رشته‌ها این‌گونه نباشند. من اصلاً نمی‌خواهم بگویم پزشکی سخت‌ترین رشته است و بقیه‌ی رشته‌ها کاری نمی‌کنند.

اما، پزشکی، هنوز جو نظامی دارد. کمتر شده است؛ ولی کماکان برقرار است. این جو نظامی و در کنارش برنامه‌ی غیرمنعطف است که کار را سخت می‌کند.

البته اکنون تعداد دانشجوهای ورودی‌ها بیشتر شده و هر چقدر که این ورودی‌ها بیشتر می‌شوند – و سطح آموزش افت پیدا می‌کند – برنامه منعطف‌تر می‌شود

بگذار برایت یک مثال بزنم.

مثلا وقتی یک بخش با سه اینترن قرار است بچرخد، این‌گونه می‌شود: من امروز کشیک هستم، فردا هم که تا به خانه برسم از ظهر گذشته است و بعد از ظهرش یا خواب هستی یا با افت عملکرد مشغول به انجام کاری می‌شوی. روز سوم را برای خودت داری و دوباره روز چهارم کشیک هستی.

می‌بینی که از هر سه روزت، یک روز را برای خودت داری. البته آن روز هم کامل نه. صبحش بیمارستان هستی.

نباید انتظار داشت که این موضوع روی زندگی خارج از بیمارستان تو اثر نگذارد.

هم در روابط خود من و هم در روابط دوستانم – صرفاً منظورم رابطه با یک پارتنر نیست و هرگونه رابطه‌ی عاطفی را می‌گویم – بارها دیده‌ام که این موضوع اثر گذاشته است.

آخرین بار که کمی خسته هم بودم، به یکی گفتم: «تا وقتی کشیک نداده باشی، نمی‌توانی منظور مرا درک کنی. من که این روزها می‌گویم نمی‌رسم، بهانه نیست. واقعا نمی‌رسم. حجم زیادی از کار با ددلاین دارم که باید لابه‌لای کشیک‌ها انجام بدهم».

***

حتماً با خودت می‌گویی همه‌ی این‌ها تا چند سال پیش هم بود. درست می‌گویی. چه شده است که اکنون سر این موضوع صحبت می‌شود؟

چرا زمانی از این صحبت‌ها کمتر بود و الان این‌قدر زیاد شده است؟

شاید فکر کنی که تقصیر کووید است. من قبول دارم که آمدن کووید سختی کار را ده-چندان کرد. اما شروع نارضایتی‌ها، قبل از دوران کووید بود.

چه شده است؟

چرا الان می‌گویند که «دیگر نمی‌ارزد»؟ حتماً تو هم این حرف را شنیده‌ای. اما چه شد که دیگر نمی‌ارزد؟

بیا کمی در مورد این صحبت کنیم.

***

شاملو در دهه‌ی آخر عمرش شعری سروده به نام در آستانه. این شعر در آستانه، برای من مثل یک نیایش هست.

لطفاً دقیقه‌ای با من همراه بشو و این قسمتش را گوش بده تا بگویم چرا الان به سراغ او رفتم:

انسان زاده شدن تجسّدِ وظیفه بود:
توانِ دوست‌داشتن و دوست‌داشته‌شدن
توانِ شنفتن
توانِ دیدن و گفتن
توانِ اندُهگین و شادمان‌شدن
توانِ خندیدن به وسعتِ دل، توانِ گریستن از سُویدای جان
توانِ گردن به غرور برافراشتن در ارتفاعِ شُکوهناکِ فروتنی
توانِ جلیلِ به دوش بردنِ بارِ امانت
و توانِ غمناکِ تحملِ تنهایی
تنهایی
تنهایی
تنهایی عریان.


انسان
دشواری وظیفه است.



احمد شاملو – آبان ۱۳۷۱ – دفتر در آستانه (+)

تأکیدش را روی واژه‌ی وظیفه می‌بینی؟ آن‌قدر که می‌گوید تجسد وظیفه. چقدر ترکیب زیبایی است؛ این‌طور نیست؟

می‌دانم که با آن سؤال‌های مسخره‌ی ادبیات و عربی کنکور، یا معنای تجسد را می‌دانی یا اگر نمی‌دانی، می‌توانی به راحتی آن را حدس بزنی.

از جسد می‌آید. وقتی می‌گوییم تجسد یعنی به صورت جسد در آوردن. منظور شاملو، جسمیت بخشیدن به واژه‌ی وظیفه است. این واژه را هم‌سطح انسان آورده است. می‌خواهد بگوید که انسان یعنی یک سری وظیفه که وظایفش را هم برایمان لیست کرده است.

ما وظیفه را بیشتر برابر با Task می‌دانیم. اما در این‌جا، با توجه به آن‌چه که شاملو می‌گوید، وظیفه را برابر با Duty در نظر گرفته است.

وقتی از Duty می‌گوییم، از جنس تعهد است و وقتی از Task می‌گوییم، از جنسِ تکلف. در دل Task، اجبار قرار دارد و در دل Duty، اختیار. Task از جنس حداقل‌هاست و Duty، فراتر از حداقل‌هاست و از جنس حداکثرهاست.

حالا یک سؤال از تو دارم. به نظر تو، پزشکی از جنس Duty است یا Task؟

***

هر دو. پزشکی هم Task است و هم Duty.

اگر به من بگویند که جواب آزمایش‌های مریض‌های بخش را که بعد از ظهر حاضر شد بفرست، این یک Task است. اگر بگویند پانسمان فلان مریض را عوض بکن از جنس Task است. اگر بگویند که پیگیری کن تا سی‌تی‌اسکن فلان مریض انجام بشود، از جنس تسک است.

اما آن‌چه که خیلی از ما برایش پزشکی را انتخاب کردیم و وارد این مسیر شدیم، از جنس Duty است. از جنس تعهد و Commitment است. از جنس همان وظایفی است که شاملو می‌گوید.

احتمالاً این انتظار را دارد که اتندینگ وقتی بیمار را می‌بیند، دستش را به روی شانه‌ی او بگذارد و کمی فشار بدهد تا دل بیمار قرص بشود و خاطرش جمع. بداند که کسی مراقبش است. فکر می‌کند که همواره به حرف‌های بیمار گوش می‌دهد و دردهایش را می‌شنود.

حالا چه می‌شود؟

به پزشکی می‌آید. در دوران علوم پایه آن‌چیزی که انتظار دارد نیست. فیزیوپاتولوژی نیز همین‌طور. منتظر است که به بالین برسد. در بخش هم می‌بیند که عمدتاً آن‌چه تصور داشته، نبوده و صرفا او به بیمارستان می‌آید تا یک سری Task انجام بدهد.

کمی جلوتر می‌آید. کشیک‌هایش شروع می‌شود. تسک‌ها بیشتر می‌شود. یک حقوق یک میلیون و دویست هزار تومانی هم به او می‌دهند.

تسک‌ها باز هم بیشتر می‌شوند. آن‌قدر که به مرز محدودیت‌های نرمال انسانی می‌رسند. و هرچه جلوتر برود، تسک‌های داخل کشیک و مسئولیت‌های او سنگین‌تر می‌شود – اوجش را در دوران رزیدنتی می‌توانی ببینی.

***

حالا. یک انسان در بیست و خرده‌ای سالگی. کسی که با نگاه به آن Dutyها وارد پزشکی شده است و آن را انتخاب کرده. اما می‌بیند که این مدت، صرفاً مشغول انجام یک سری تسک بوده است.

دلش می‌خواهد به آن دیوتی برسد.

تو به من بگو. به نظرت، دیوتی یک پزشک چیست؟

پزشک یک وظیفه‌ی اصلی دارد. من قبلاً در نامه‌ای برای تو که می‌خواهی پزشکی بشوی، از این نوشته‌ام. می‌دانم که آن را خوانده‌ای.

وظیفه‌ای اصلی پزشک، افزایش Well-Being است. در زبان اردو به Well-being می‌گویند راحت‌الوجود. این مفهوم حتی برای کسی که بیماری لاعلاج دارد هم صادق است.

پزشک صرفاً قرار نیست درد را کم بکند. صرفاً قرار نیست تشخیص بگذارد. صرفاً قرار نیست دارو بنویسد. قرار است وجود داشتن یک انسان را، زیستن یک انسان را، بهبود ببخشد و راحت‌تر بکند.

شاید فکر کنی که خب مگر درمان یک فرد باعث بهتر شدن نمی‌شود؟

چرا می‌شود. اما این حداقل ماجرا است.

***

من یک استادی دارم به نام دکتر میترا امینی. آن‌قدر به او مدیونم که نمی‌دانم چگونه تشکر کنم. خیلی زیاد. حجمی از آموزش که از او در تمام قسمت‌های زندگی‌ام دیده‌ام و حجمی از محبت و لطف که به من داشته است، هیچ وقت قابل جبران نیست. برای همیشه مدیونش خواهم بود.

او کسی است که به معنای واقعی، تا حد توانش در انجام Duty تلاش می‌کند. کمتر کسی را دیده‌ام که در این زمینه مانند او باشد و از حداقل‌ها فراتر برود. بیمارهایش او را بی‌نهایت دوست دارند.

او که در ایران در زمینه‌ی آموزش پزشکی از برترین‌هاست، آخرین باری که پیشش بودم گفت: من هیچ‌وقت نمی‌خواهم کار کلینیک و بالینی را رها کنم. هر چند که کم به کلینیک می‌آیم. اما وقتی مریض‌هایم را می‌بینم و تمام می‌شود و می‌خواهم به خانه بروم، حال خوبی دارم و رضایت دارم.

راست می‌گوید. این حس را در کشیک‌هایم داشته‌ام.

از این که در کاهش درد و افزایش Well-Being آن‌ها سهم داشته باشی، رضایت خواهی داشت.

***

اما امان از وقتی که این‌قدر تسک‌ها در کشیک‌ها زیاد باشد و آن‌قدر کشیک‌ها فشرده بشود که کمتر به این وظیفه برسی.

هم‌چنین قطعا به کسانی برمی‌خوری که همین تسک‌ها را نیز درست انجام نمی‌دهند. کم نیستند آن‌ها که برخی از کارهای کشیکش را که می‌تواند به تأخیر اندازد، روی دوش نفر بعدی می‌گذارد.

و یادت باشد که انسان در حد خودش می‌تواند کار انجام بدهد. از خودگذشتگی هم مرزی دارد. جای سهم دیگران را نمی‌شود یک نفر پر بکند.

فشار جسمی که از حدی زیادتر می‌شود، تنش‌ها هم بیشتر حس می‌شود.

و فکر نکن که همیشه با انجام نشدن تسک‌ها و مسئولیت‌ها و سهم دیگران اتفاقی می‌افتد؛ چون همیشه کسانی هستند که جبران کنند.

اما این هم یک محدوده دارد.

تسک‌ها، تا حدی قابل تحمل هستند و از آن خط قرمز تحمل ما که فراتر می‌روند، کلافگی را به همراه دارند.

وقتی وظایف و تسک‌های روزانه‌ی تو از حدی بیشتر می‌شوند، دیگر کمتر می‌شود به Well-being پرداخت. نمی‌گویم ممکن نیست. اما باید قبول کرد توان و انرژی و تحمل آدم‌ها یکسان نیست. کسانی هستند که با وجود تمام این افزایش وظایف، هنوز هم وقت می‌گذارند. اما این هم حد و مرزی دارد.

ما مفهومی به اسم Burnout داریم. قبلاً هم از آن نام برده‌ام. فرض کن که من از ۸ صبح که کشیکم شروع شده تا حدود ۱۲ شب درگیر بوده‌ام و اکنون یک‌سر به پاویون آمده‌ام که ناهار-شام را یکسره بکنم. همان موقع تلفنم زنگ می‌خورد که بیمار جدید داری. مخصوصاً که اگر قبلا بیماری داشته باشم که

فکر می‌کنی در این ساعت و با این خستگی، چقدر توان همدلی با او و همراهش را دارم؟ چقدر حوصله دارم به آن‌ها گوش بدهم؟

این همان Burnout است. خستگی جسمی باعث می‌شود که ظرفیت ما برای همدلی و شفقت کم بشود.

علاوه بر Bunrout، مفهومی دیگر به اسم Commpassion Fatigue نیز داریم. آن را در دسته‌ی Secondary Traumatic Disorder می‌گذارند. یعنی یک سری تجربه‌های قبلی با بیمارهایی که به پزشک یک آسیب روانی وارد کرده‌اند؛ مثلاً از دست دادن یک بیمار. یا مثلاً دیدن درد شدید بیمار هنگام پانسمان.

افراد نیاز به شنیده‌شدن دارند و در هنگام Compassion Fatigue و Burnout شنیدن افراد دشوار است.

من می‌فهمم که نوعِ درد افراد برای پزشک‌ها تکراری است. می‌فهمم که پزشک دردهای خیلی بدتری هم در بین بیمارهایش دیده است. آن‌قدر که اصطلاح Naz Pain الان دارد رایج می‌شود. می‌گویند دردش از سر ناز کردن است.

می‌فهمم که مثلا وقتی کسی از شکم‌درد روده‌ی تحریک‌پذیر شکایت می‌کند کجا و کسی که از شکم درد پانکراتیت می‌کند، کجا.

اما درد، درد است. ناخوشی، ناخوشی است. اندوه، اندوه است. به قول واسکونسلوس:

در حقیقت هیچ‌کس نمی‌تواند بداند ظرفیت اندوه دیگران چه‌قدر است. تنها قلب خود ما است که می‌داند. ولی چه فایده دارد؟

ما در جمع خودمان می‌گوییم Naz Pain و می‌خندیم. من هم می‌گویم. اما باید یادمان باشد این شوخی‌ها و خنده‌ها تنها برای جمع خودمان است. برای این که دوام بیاوریم.

برای بیمار نیست. برای او، آن لحظه، دردش بدترین درد دنیا و مشکلش مهم‌ترین مشکل دنیا است.

بیمار نیاز دارد که حس کند پزشک درد و مشکل او را منحصر به فرد می‌داند – هر چند که می‌دانیم لزوماً این‌طور نیست.

این ناخوشی‌ها، نیاز به شنیده‌شدن دارند – ببین کارمان به کجا رسیده که صرف گوش دادن به حرف‌های یک بیمار، پزشک را متمایز می‌کند.

این شنیده‌شدن خواسته‌ی مشترک تمام بیماران است – خواسته‌ی مشترک تمام انسان‌هاست.

***

حالا فکر می‌کنم می‌توانی حرف‌هایم را کنار هم بگذاری.

یادت باشد که انجام تسک، حداقل‌هاست. هیچ کس برای این حداقل‌ها نیست که عاشق پزشکی می‌شود. آخر چه کسی دوست دارد که پیگیری بکند تا بیمار را برای اندوسکوپی ببرند یا مثلا یک پانسمان پر از چرک را عوض بکند؟

افراد با تصور دیوتی وارد پزشکی می‌شوند و با تسک روبه‌رو می‌شوند. این تسک‌ها گاهی آن‌قدر زیاد می‌شود که دیوتی به کنار رانده می‌شود. این‌جاست که کم‌کم آن انگیزاننده‌ی درونی را کمتر از قبل حس می‌کنیم.

عده‌ای هم ممکن است بگویند که نه؛ برای من جایگاه اجتماعی و … یک پزشک مهم است. برای همین به سراغش آمدم. اشکالی ندارد. من می‌فهمم. و اصلاً هم این‌طور نیست که پزشک‌های خوبی نشوند. نیت‌های ما نیست که میزان مهارت و خبرگی ما را مشخص می‌کنند؛ مقدار تمرین و مطالعه‌ی ماست.

برای آن‌ها، انگیزاننده‌های بیرونی حرف اول را می‌زند.

و چون انگیزاننده‌های بیرونی هم همانند تشویق‌ها (مالی و غیرمالی) وجود ندارند یا کم شده اند، به این نقطه می‌رسیم که سطح رضایت ما وحشتناک افت می‌کند – واقعا به نظر چه کسی ۹ تا کشیک ۳۰ ساعته که من ماه گذشته داده‌ام، به یک میلیون و دویست هزار تومان می‌ارزد؟

***

می‌بینی ماجرا را زهرا؟

نه انگیزاننده‌ی درونی می‌ماند و نه بیرونی.

این نقطه‌ی شک کردن است.

این‌جاست که می‌بینم دوستانم با خود می‌گویند که ای کاش دندان یا دارو را انتخاب کرده بودم؟

اما… مگر آن‌ها بی‌مشکل هستند؟

به هیچ وجه.

هر صنفی مشکلات خودش را دارد.

پس چه می‌شود که این‌قدر ناراضی هستیم؟

همان Cherry Picking که در نوشته‌ی قبلی توضیح دادم.

نمی‌شود من یک رشته‌ی خیالی که ترکیب بهترین ویژگی‌های دارو و دندان و پزشکی است، در ذهنم بسازم و پزشکی یا دندان یا دارو را با این رشته‌ی خیالی مقایسه بکنم.

چنین رشته‌ای که ساعت کاری کم، درآمد بالا، شکایت کم، جایگاه اجتماعی بالا، علاقه‌ی بالا و … داشته باشد، نداریم. این برخلاف دنیای فعلی ماست.

***

الان به تو حق می‌دهم که بگویی این همه روضه خواندی و من هنوز نفهمیدم که چه کار باید بکنم.

الان باید به هر رشته یک امتیاز کلی بدهی – بر اساس ارزش‌هایت.

این‌جاست که اولویت‌های ارزش‌ها کمک می‌کند.

باور کن که اگر اولویت ارزش‌هایت را مشخص بکنی، این تصمیم آسان‌تر می‌شود. سختی کار و شجاعت، در شناختن اولویت‌هاست.

و یادت باشد که من و هیچ کس دیگری، نمی‌تواند اولویت‌های تو را مشخص بکند. این کار خودت است.

***

برای کمک، من دوازده لذتی که کتاب A Job to Love از مجموعه‌ی مدرسه‌ی زندگی گفته، می‌نویسم. حدس می‌زنم که کمکت بکند. از آن‌ها تحت عنوان دوازده جنبه‌ی لذت‌بخش کار صحبت می‌کند.

برای هر کدام از آن‌ها یک مثال در پزشکی می‌نویسم. مشابهش را در دارو یا دندان یافتن کار سختی نیست.

مثال‌ها را کمی Extreme خواهم نوشت که به درک آن لذت کمک بکند.

وگرنه زندگی روزمره‌ی پزشکی این‌گونه معمولاً نیست. باز هم پیشنهاد می‌کنم نوشته‌ی قبلی را که در مورد دستیاری است بخوانی. کمکت می‌کند.

چند دور آن‌ها را بخوان و سپس اولویت‌هایت را به ترتیب بنویس.

۱. لذت پول در آوردن

تنها تو هستی که می‌توانی این عمل را بر روی ستون فقرات جنین انجام بدهی و این تومور بدخیم را دربیاوری؛ بدون این‌که بارداری را خاتمه بدهی. شاید دیگران این‌طور ببینند که تو از دستمزد قابل توجه این عمل لذت می‌بری. اما این دستمزد، تنها شاهدی بر مهارت‌های توست.

۲. لذت زیبایی

به حاصل جراحی خود نگاه می‌کنی. تصادف کرده بود و صورتش آسیب دیده بود. پس از چندین عمل، آن را بازسازی کردی. این زیبایی را می‌بینی و تحسین می‌کنی.

۳. لذت خلاقیت

دیگران گفتند که نمی‌توانند عملش بکنند و خونریزی را بند بیاورند؛ چون قلب ضعیفش، بیهوشی را تحمل نمی‌کند. اما… اما شاید تو که یک رادیولوژیست هستی که فلوشیپ Intervention داری، بتوانی بدون بیهوشی این کار را انجام بدهی. کار رایجی نیست. باید فکر کنی که چطور می‌توانی به محل خون‌ریزی برسی.

۴. لذت فهم

آه. این مریض پر از تناقضات است. چرا دلیلی پیدا نمی‌شود که علامت‌هایش را توجیه بکند؟ باید بگردم و ببینم الگویی بین علامت‌هایش یافت می‌شود؟ تشخیصش چه می‌تواند باشد؟

شاید این‌ها برای کسی عذاب باشد؛‌ اما تو از این گشتن و فکر کردن و فهمیدن، لذت می‌بری.

۵. لذت ابراز خویشتن

از تو برای کمیسیون‌ها دعوت می‌کنند چون که نظر تو در درمان کیس‌های سخت، برایشان قابل احترام است. از این‌که در آن‌جا با سخاوت دانسته‌هایت را می‌گویی، لذت می‌بری.

۶. لذت فناوری

آرزویت این است که با ربات داوینچی جراحی انجام بدهی.

وای. این دستگاه PET-MRI جدید را دیده‌ای. تکنولوژی‌اش متحیرت می‌کند.

واکسن‌های mRNA. این قدمی بسیار خاص است. دائم به این فکر می‌کنی که چه کارهایی می‌توانیم با آن‌ها انجام بدهیم؟

۷. لذت یاری به دیگران

به دردهایش گوش می‌دهی. تجاوز در کودکی. والدینی که به او توجه نمی‌کردند. تنهایی در دوران مدرسه. مشکل در روابط جنسی.

صبورانه به او گوش می‌دهی. به دردهایش و رنجی که می‌کشد. فکر می‌کنی که برای کمک به او، از کجا شروع بکنی؟

۸. لذت رهبری

جراح تروما هستی. یک زلزله آمده است. ده‌ها بیمار را قرار است هم‌زمان به بیمارستانی بیاورند که تو در آن‌جایی. به عنوان جراح تروما، رهبر گروه خواهی بود.

چه وظیفه‌ی سنگینی. باید امروز هم مراقب تمام این بیماران باشی و هم مراقب کادر درمان که آرامش‌شان را حفظ کنند.

۹. لذت تدریس

آقای فلانی، اندوکاردیت دارد. دانشجویان را بالای سرش آورده‌ای. با حوصله، تمام ضایعات بیماری را به آن‌ها توضیح و نشان‌شان می‌دهی. سوفل‌های قلبی را می‌گویی. وقتی درس می‌دهی، چشمانت برق می‌زند.

۱۰. لذت استقلال

دلت می‌خواهد به آن درجه‌ای در پزشکی برسی که در سطوح مختلف Evidence، از تو به عنوان Expert’s opinion نام ببرند. دوست داری نظر خود را بگویی. بگذار دیگران بگویند که نامتعارف است.

۱۱. لذت نظم

دلت می‌خواهد اتاق عملت سر ساعت ۷:۴۵ شروع به کار بکند. وسایل همگی مرتب و آماده باشند. بیمار هم همین‌طور. و رزیدنت‌هایت دیر نکنند و وقتی تو وارد می‌شوی، اسکراب‌کرده و آماده به کار باشند.

۱۲. لذت از طبیعت

از تولد نوزاد خیلی لذت می‌بری. لحظه‌ی زایمان به نظرت یکی از قشنگ‌ترین قسمت‌های طبیعت انسان است. این‌طور نیست؟

***

این‌هایی که نوشتم، صرفاً جنبه‌های لذت‌بخش کارها هستند. من همه‌ی ارزش‌ها را ننوشته‌ام. اما هم در انتخاب تخصص و هم در انتخاب رشته کمک‌مان می‌کنند.

بگذار چند مثال بگویم:

کسی که لذت خلاقیت برایش اولویت است، اگر به سراغ داشتن داروخانه برود، خوشحال خواهد بود؟

لذت زیبایی را چقدر خوب می‌توان در دندان‌پزشکی نشان داد. این‌طور نیست؟

لذت فهمیدن. این سراسر طب داخلی/اطفال است. شاید هم یک Clinical Pharmacist.

من برای این روان‌‌پزشک شدم که می‌خواهم دردهایی را درمان کنم که بقیه قادر به درمانش نیستند.

من عاشق کشف داروهای جدید با فناوری‌های جدیدم. می‌خواهم داروسازی بخوانم و به سراغ ساخت دارو بروم.

***

فکر می‌کنم متوجه منظورم شدی زهرا جان.

حالا چرا می‌گویم که دانستن این اولویت‌ها مهم است؟

چون‌که هیچ کدام از این سه رشته، دیگر شبیه به قبل نیست. مسیر رسیدن به رفاه نسبی مالی، دیگر شبیه به گذشته نیست و باید صبور بود.

و وقتی اولویت‌ات را بدانی، تحمل یک مسیر دشوار، آسان‌تر خواهد بود:

من برای چه چیزی حاضر هستم این هزینه‌ی سال‌های پزشکی را بدهم؟

حاضرم از چه چیزهایی بگذرم؟

من می‌بینم که دوستانم می‌نویسند آرایشگر عروس فلان میلیون تومان در می‌آورد؛ ولی من این‌قدر.

باشد. خیلی هم عالی. حاضر هستی که همین الان بروی و جای او باشی؟

من نمی‌گویم وضع پزشکی خوب است. خوب نیست. افتضاح است. حرفم این است که برای ادامه دادن در این وضع، باید اولویت‌هایت را بشناسی.

در مورد داروسازی هم کامنت دوست عزیزم، محمد روفرش‌باف را زیر همین پست بخوانید.

***

براهنی با همان تلخیِ صادقانه‌ی همیشگی‌اش می‌گوید:

چه چیز نکبت زندگی را
جبران می‌کند
جز رویا؟

داستان ما هم همین است. هیچ کدام از این سه رشته، قرار نیست آن‌چه باشند که انتظار داری. اما قرار هم نیست که تا ابد این‌گونه بماند.

همین الان که این نوشته را می‌نویسم، اعتراضات صنفی گسترده‌ای در پزشکی در جریان است.

تغییرات اتفاق خواهد افتاد. مهم، تاب آوردن تا آن زمان و انجام وظیفه تا آن زمان است.

تا آن زمان که تغییرات صورت بگیرد.

به خود من، رویابافی در مجموعه‌ی دوستان نزدیکم کمک می‌کند.

و حتماً می‌دانی که رویا برخلاف آرزو، چیزی است برای رسیدن.

***

از وقتی این نوشته را شروع کردم، هر چند با عمده‌ی حرف‌های یونگ کنار نمی‌آیم، این حرف او به خاطرم می‌آید. برای آرام شدن خاطرم، آن را در انتهای این نوشته می‌آورم. در ذهن من، حرف یونگ در کنار وظیفه‌ی پزشکی و شعر شاملو قرار گرفته است:

The doctor is effective only when he himself is affected. Only the wounded physician heals

پزشک، تنها زمانی مؤثر است که خودش نیز آسیب‌دیده باشد. تنها یک پزشک رنج‌کشیده، شفابخش خواهد بود.