دستور مصرف – ویسواوا شیمبورسکا

من قرصِ مسکّنم

در خانه عمل می‌کنم

در اداره تأثیرم پیداست

سرِ جلسه‌یِ امتحان می‌نشینم

در محاکمه حاضر می‌شوم

با دقت تکه‌هایِ لیوانِ شکسته را به هم می‌چسبانم –

فقط مرا بخور

زیر زبان حلّم کن

فقط قورتم بدم

و رویش آب بخور.

می‌دانم با بدبختی، باید چکار کرد

چگونه خبرِ بد را تحمل کرد

بی‌عدالتی‌ها را کاهش داد

و فقدانِ خدا را چگونه معلوم ساخت

و کلاهِ عزاداریِ مناسبِ چهره انتخاب کرد.

منتظرِ چه‌ای –

ترحمِ شیمیایی را باور کن.

هنوز جوانی آقا (یا خانم)

باید به زندگیَت سر و سامانی بدهی.

چه کسی گفته

که زندگی باید دلیرانه سپری شود؟

پرتگاه خود را به من بده –

آن را با رؤیاها هموار خواهم کرد.

آقا (یا خانم) از من سپاسگزار خواهی بود

به خاطرِ چهار دست‌و‌پا فرود آمدنت.

جانِ خود را به من بفروش

خریدارِ دیگری نصیبت نخواهد شد.

شیطانِ دیگری هم، وجود ندارد.

ویسواوا شیمبورسکا، ترجمه‌ای از مارک اسموژنسکی، شهرام شیدایی و چوکا چکاد، کتاب آدم‌ها روی پل

من دو شاعر غیرفارسی‌زبان را خیلی دوست دارم. یکی شیمبورسکا و دیگری لورکا.

بین کسانی که از آن‌ها شعر خوانده‌ام، هیچ کسی مثل شیمبورسکا نبود. حتی عاشق بودنش هم خاص خودش است و با کلمات خودش. زبانی که حرف‌های پر از کنایه را به شکل ملایم به تو می‌گوید. تلنگر می‌زند و بیدارت می‌کند.

مثلاً کافی است که به یک مراسم تشییع جنازه رفته باشی. محال است با شعر «تشییع جنازه» شیمبورسکا ارتباط برقرار نکنی. یا بعید است کمتر کسی از خاورمیانه، شعر «بچه‌های این دور و زمانه» را با گوشت و خونش لمس نکرده باشد.

شعر بالا هم همین‌طور است. برای تعداد زیادی از ما ملموس است. خیلی از افرادی که بالاخره در یک بازه از زندگی خود را به دست داروهای مرتبط با روان‌پزشکی سپرده‌اند. منظورم کسانی نیست که تشخیص‌هایی مثل اختلالات اضطرابی، افسردگی اساسی، وسواس جبری و … دارند. آن بحثش جداست. اما برای چند نفر از ما پیش آمده که برای تحمل ناملایمات به این داروها پناه برده باشیم؟ حالا کوتاه مدت یا بلند مدت.

به هر حال. شیمبورسکا برای من بسیار دوست‌داشتنی و خاص است. هر چه را که از او به فارسی ترجمه شده خوانده‌ام. بهترین ترجمه هم، همین ترجمه‌ی اسموژنسکی و شیدایی و چکاد است.

و در آخر، آرام‌تر بگویم که نزدیک‌ترین شاعری که به شیمبورسکا یافته‌ام، خود شیدایی است.